چه روش‌هایی برای آنالیز وزن و چربی وجود دارد؟
روش‌های متعددی برای این کار وجود دارد. با این حال، بسیاری از روش‌های آنالیز وزن و چربی لازم است در محیط آزمایشگاه انجام شوند و جنبه تحقیقاتی دارند. اما برخی از انواع این روش‌ها، در سال‌های اخیر تعدیل شده و برای استفاده در دسترس عموم قرار گرفته اند. در ادامه این مطلب از سایت کلینیک راشا، بهترین کلینیک لاغری اصفهان روش های مختلف جهت آنالیز وزن و چربی را خدمت شما معرفی و آنهارا بررسی خواهیم کرد.
به‌طور کلی روش‌هایی که برای آنالیز وزن و چربی استفاده می‌شود شامل موارد زیر هستند:
1- تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریکی (BIA)
تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریکی (BIA) از جریان الکتریکی ضعیف استفاده می‌کند که در بدن حرکت کرده و تخمین توده بدون چربی را انجام می‌دهد. از آنجایی که الکتریسیته فقط می‌تواند از طریق آب عبور کند و هر بافت بدن حاوی مقادیر متفاوتی آب است، جریان الکتریکی تحت تأثیر رسانایی هر نوع بافت قرار می‌گیرد. برای مثال، ماهیچه آب بیشتری نسبت به چربی در خود نگه می‌دارد، بنابراین وقتی فرد دارای توده بدون چربی بیشتری است، جریان کمتر قطع می‌شود (امپدانس کم) و زمانی که چربی بدنش بیشتر است، جریان بیشتر قطع می‌شود (امپدانس بالا).
سپس از طریق یک الگوریتم یا محاسبه نسبتاً استاندارد، دستگاه درصد چربی بدن، درصد آب، ماهیچه‌ها و مواردی از این قبیل را حساب می‌کند. به دلیل نحوه عملکرد این ابزارها، وضعیت هیدراتاسیون می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر دقت نتایج تأثیر بگذارد. همچنین این‌که آیا قبل از تست غذا خورده‌اید یا ورزش انجام داده‌اید یا نه می‌تواند بر نتایج موثر باشد.
انواع مختلفی از ابزارهای BIA در بازار موجود است. بسیاری از آنها قابل حمل و بسیار مقرون‌به‌صرفه هستند؛ از جمله ترازوی خانگی و وسایل دستی. همچنین دستگاه‌های BIA پیشرفته‌تری وجود دارند که از قراردادن الکترود روی بدن استفاده می‌کنند. ابزارهای BIA معمولا در کلینیک‌های لاغری و تناسب اندام کاربرد دارند و افراد با پرداخت مبلغی، میزان چربی بدن خود را آنالیز می‌کنند.
حاشیه خطا برای تجزیه و تحلیل ترکیب بدن 3-8٪ است، اما این عدد احتمالاً هنگام استفاده از ترازوهای خانگی افزایش می یابد.
2- تست چین پوستی
این تست یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای اندازه‌گیری میزان چربی بدن است. در روش تست چین پوستی، از کولیس‌های مخصوصی برای نیشگون‌گرفتن بدن در نواحی خاص (سینه، ران و شکم) برای اندازه‌گیری ضخامت چربی استفاده می‌شود. با این حال این تست خیلی دقیق نیست و تنها میزان چربی را می‌سنجد. به عبارت دیگر، برای آنالیز وزن و چربی به‌طور کامل مناسب نیست؛ چون درصد ماهیچه و آب را مشخص نمی‌کند.
تست چین پوستی یکی از روش‌هایی است که برای عموم قابل انجام است و مخصوص محیط آزمایشگاه نیست.
3- BodPod جابجایی هوا
جابجایی هوا برای آنالیز وزن و چربی، شبیه جابجایی آب است، به‌جز این‌که از یک محفظه کنترل‌شده با هوا، شبیه یک غلاف تخم‌مرغی استفاده می‌شود. BodPod از یک دیافراگم مکانیکی برای ایجاد تغییرات حجم در یک فضای محدود و کنترل‌شده استفاده می‌کند و سپس پاسخ‌های فشار را اندازه‌گیری می‌کند. وزن، سن، جنسیت و قد فرد، قبل از آزمایش ثبت می‌شود و محفظه بر اساس آنها کالیبره می‌گردد.
سپس با استفاده از این واقعیت که چگالی برابر با جرم بر حجم است، آزمایش انجام می‌شود. جرم یک فرد، که همان وزن بدن او است، ثبت می‌شود و حجم با استفاده از جابجایی هوا در BodPod اندازه‌گیری می‌شود. سپس از آنجایی که هم توده چربی و هم توده بدون چربی چگالی مشخصی دارند، BodPod می‌تواند میزان توده چربی و توده بدون چربی را تخمین بزند.
برای انجام تست BodPod، باید شرکت‌هایی را پیدا کنید که این آزمایش آنالیز وزن و چربی را برای شما انجام دهند و این کار آسانی نیست. بیشتر BodPod ها در مراکز پزشکی یا بهداشتی یافت می‌شوند و به‌طور گسترده در دسترس عموم نیستند.
حاشیه خطا برای BodPods مشابه وزن زیر آب در 1-3٪ است.
صفحه اینستاگرام مرکز راشا بهترین کلینیک لاغری اصفهان
4- اسکن DXA/DEXA
اسکن DXA یا DEXA دقیق‌ترین و پیشرفته‌ترین شکل آنالیز وزن و چربی است. این روش از فناوری اشعه ایکس برای اسکن بدن استفاده می‌کند و ارزیابی دقیقی از میزان توده عضلانی و توده چربی و دقیقاً جایی که چربی و عضله در بدن شما ذخیره شده است ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، اگر بازوی راست شما 250 گرم بیشتر از بازوی چپ شما عضله داشته باشد، اسکن DEXA این موضوع را مشخص می‌کند. این همچنین به این معنی است که اسکن DEXA بین چربی زیرجلدی و احشایی تفاوت قائل می‌شود. این اسکن حتی می‌تواند تراکم استخوان شما را نیز تشخیص دهد.
این روش معمولا برای تراکم استخوان در ایران استفاده شده و کمتر برای آنالیز وزن و چربی توصیه می‌شود.
حاشیه خطا برای اسکن DXA/DEXA 1.6٪ است.
5- توزین هیدرواستاتیک (زیر آب)
توزین هیدرواستاتیک یا زیر آب، شکلی از چگالی‌سنجی است که از وزن بدن شما در خشکی و آب، همراه با جابجایی آب برای تخمین ترکیب بدن استفاده می‌کند. این روش بر اساس اصل ارشمیدس است: نیروی شناوری بر روی یک جسم غوطه‌ور برابر با وزن سیالی است که توسط جسم جابجا می‌شود. عضله بیشتر از چربی وزن ندارد، اما متراکم‌تر است و به‌ازای هر کیلو، حجم کمتری را اشغال می‌کند.
به عبارت دیگر، ماهیچه‌ها فرو می‌روند و چربی شناور می‌شود، بنابراین فردی که توده عضلانی بیشتری دارد، زیر آب وزن بیشتری نسبت به فردی با درصد چربی بدن بالاتر خواهد داشت. هنگام وزن‌کردن در زیر آب، فرد باید در طول آزمایش، تمام هوا را از ریه‌های خود خارج کند، زیرا هر هوای اضافی بر جابجایی آب تأثیر می‌گذارد. آزمایش معمولاً سه بار تکرار می‌شود و میانگین وزن زیر آب، محاسبه می‌شود.
این روش کمتر بین عموم مردم مرسوم است و بیشتر در آزمایشگاه‌ها و برای مقاصد علمی استفاده می‌شود. با این حال، شرکت‌هایی وجود دارند که وان‌هایی را برای این نوع آنالیز وزن و چربی ساخته‌اند و دستگاه‌های آن را به فروش می‌رسانند.
توزین هیدروستاتیک به دلیل دقیق‌بودن، بسیار مورد تحسین قرار می‌گیرد و دارای حاشیه خطا در حدود 1-3٪ است.